Manisa İl Müftülüğü 2022 Ramazan Sayfası-22

0

MANİSA -MEDYA 23.04.2022 00:16:19 3127 0

Manisa İl Müftülüğü 2022 Ramazan Sayfası-22

Manisa İl Müftülüğü 2022 Ramazan Sayfası
Hazırlayan: Sebahattin GÖKSU / İl Vaizi

23.04.2022 Cumartesi (22 Ramazan 1443)

Günün Ayeti:

“İnananlar arasında ahlaksızlığın yaygınlaşmasını isteyenlere dünyada da ahirette de can yakıcı bir ceza vardır. Allah bilir, siz bilmezsiniz.”
(Nûr, 24/19)

Günün Hadisi:

“Hiçbiriniz ölmeyi istemesin. Ölüm kendiliğinden gelmeden önce de öleyim diye dua etmesin. İnsan ölünce hiçbir iyilik yapamaz. Mü'minin hayatta kalması iyiliklerini çoğaltır.”
(Müslim, Zikir, 13)

Günün Duası:

“Rabbimiz! Bizi sana teslim olmuş kimseler kıl. Soyumuzdan da sana teslim olmuş bir ümmet kıl. Bize ibadet yerlerini ve ilkelerini göster. Tövbemizi kabul et. Çünkü sen, tövbeleri çok kabul edensin, çok merhametli olansın.”
(Bakara, 2/128)

Günün Makalesi:

DEĞERLER EĞİTİMİNDE HZ. PEYGAMBER’İN ÖRNEK HAYATI
(Hüseyin ALAGÖZ / Din Hizmetleri Uzmanı)

“Değerler” ideal davranış biçimleri, hayat amaçları hakkındaki inançlarımız ve davranışlarımıza yön gösteren ölçüler anlamında ahlaki tutum ve davranışlar olarak tanımlanabilir. Tercihleri konusunda insana yön veren değerler, nelerin önemli olduğu ve nasıl yaşanılması gerektiği konusunda rehberlik ederler. Hayatın zorlu ve engebeli yollarında ilerlerken yolumuzu kaybettiğimiz zamanlarda değerler, bize yol gösteren işaretler olarak karşımıza çıkar. Bunun yanı sıra varlık sebebimizin farkında olmamızı sağlar, çevremizde gelişen olayları anlamlandırırken bize bir ölçü verir. Bizler değerlerimizle aidiyet bilincine ulaşarak “bir” olur ve birlikte yol alırız.
Peygamber Efendimizin, çocuklara değerleri, onlarla öncelikle sağlıklı iletişim kurarak aktardığını biliyoruz. Muhammed b. Rebi ismindeki bir sahabenin çocukluk anılarını aktarırken naklettiği hatırası bugün dahi bizi tebessüm ettirmektedir. İbn Rebi (r.a.) “Ben beş yaşındayken Hz. Peygamber (s.a.s.), bir kovadan ağzına su alarak püskürttü.” diyerek Hz. Peygamber’in (s.a.s.) kendisiyle şakalaştığını anlatırken belki de hâlâ o günün neşesini içinde yaşamaktaydı (Buhârî, İlim, 18). Yine Enes’in (r.a.): “Hz. Peygamber (s.a.s.) çocuklarla şakalaşmada insanların en ileride olanıdır.” (Taberani, el-Mu’cemu’s-sağir, II/39) tespiti de Muhammed b. Rebi’nin anlattıklarını destekleyen çok güzel bir cümledir. Küçük bir çocuğun Hz. Peygamber (s.a.s.) hakkında korku ya da abartılı bir saygı gösterisi içeren ifadeler yerine çocuklarla şakalaşan bir peygamber olduğu şeklinde yorum yapması, çocuk dünyasından bakıldığında çok değerli bir iltifat olarak görünmektedir. Çocuğun dünyasında kabul görmüş biri, takdir edileceği gibi doğal bir rol model olmuş demektir.
Sehl b. Sad (r.a.) tarafından aktarılan bir hadiste Resulüllah (s.a.s.) Efendimize bir içecek getirildiği anlatılır. Sağında bir çocuk, solunda da yaşlı biri vardır. Kendisi içtikten sonra içme sırası çocuğun olduğu için Hz. Peygamber çocuğa dönüp: “İzin verir misin, bu içeceği bu yaşlılara vereyim?” diye sorar. Bunun üzerine çocuk: “Hayır, vallahi senden olan bu nasibime, kimseyi kendime tercih etmem.” diyerek cevap vermesi üzerine Allah Resulü elindeki içeceği çocuğun eline verir (Müslim, Eşribe, 127). Hz. Peygamber’in bu davranışı ile çocuğa birçok değeri bir defada aktardığı görülmektedir. Öncelikle ona fikrini sorarak ve kararına saygı duyarak yetişkin yerine koymuş, öz saygı kazanmasına imkân vermiştir. İkincisi, çocuğun sırasını gözeterek ona hakkaniyet değerini öğretmiştir. Üçüncü ve belki de en önemli değer, adalet duygusudur ki çocuğa sırası olduğu hâlde hakkını başkasına devredip edemeyeceğini sorduktan sonra rızasının olmadığını anlayınca içeceği ona vermiştir. Peygamber Efendimiz hakkında aktarılan bu davranış, sadece çocuğa değil orada bulunan yetişkinlere de verilmiş mükemmel bir “değerler eğitimi”dir.
Hz. Peygamber, değerler eğitiminde aşırı sert ve katı olmamıştır. Böyle yapması halinde, Kur’an’ın da belirttiği gibi, etrafında kimse kalmazdı. Hz. Peygamber’in değerler eğitiminde çocuklar ayrı bir yer ve öneme sahipti. Hz. Peygamber, kız çocukları ile ilgili değerlerin ayaklar altına alındığı bir asırda ister erkek olsun isterse kız olsun çocuklara karşı şefkat ve merhametle davranılmasını istemiştir. O, “Küçüklerine karşı merhamet etmeyen ve büyüklerine karşı saygı göstermeyen bizden değildir” diyerek çocuklarla ilgili şefkat ve merhamet değerini ortaya koymuştur. Hz. Peygamber değerler eğitiminde muhatabının his ve duygularını, akıl ve anlama yeteneklerini daima göz önünde bulundurmuştur.
Değerler eğitiminde Hz. Peygamberi başarıya götüren en önemli etken; değerleri, gerek peygamberlik öncesi ve gerekse sonrasında bizzat kendi hayatında yaşamasıdır. İlk önce kendisi Kur’anî değerlere sıkıca bağlanmış ve onları kendi hayatında uygulamıştır. Bu değerlerin uygulanışında en yakınlarını bile koruma altına almamıştır. Değerler eğitiminde örnek insan modellerinin önemi büyüktür. Tarih boyunca toplumlara yön veren ve onları şekillendirmeye çalışan örnek şahsiyetler var olmuştur. Şüphesiz bu şahsiyetler, gerek kendi toplumlarının ve gerekse diğer toplumların bireyleri tarafından ilgi görmüş ve örnek alınmışlardır. Hz. Peygamber de toplumu yeniden şekillendirmek, yeni ve olumlu değerleri ortaya koymak ve tamamlamak için gönderildiğine göre her sahada Müslümanlar tarafından örnek alınmıştır. Bugün değerler eğitiminde bulunanlar için Hz. Peygamber’in metotlarının örnek alınması elzemdir. Bunu yaparken değerleri onun gibi hayatın bütününe hâkim kılmak gerekir.

Günün Fetvası:

Mesleği gereği sürekli olarak yolcu olan kişi namaz ve oruç ibadetlerini nasıl yerine getirebilir?
Sürekli yolculuk hâli, ibadetlerde bir ruhsat sebebidir. Yolcuların bu ruhsatlardan yararlanmalarında dinen bir sakınca yoktur. Genel bir ilke olarak mazeret devam ettiği sürece ruhsatlar da devam eder. Buna göre sürekli yolculuk hâlinde olan kimseler, namazlarını ertelemeden ve dört rekâtlı farzları kısaltarak iki rekât olarak kılarlar. İhtiyaç duyduklarında veya mecbur kaldıklarında, öğle ile ikindi veya akşam ile yatsı namazlarını birleştirerek (cem ederek) de kılabilirler. Ramazan oruçlarını ise mümkün olduğunca tutmaya çalışırlar. Fakat yolculuk esnasında oruç tutmakta zorlanırlarsa, uygun zamanda kaza etmek şartıyla yolculuk süresince oruçlarını tutmayarak erteleyebilirler. Ertelemek zorunda kaldıkları Ramazan oruçlarını imkân buldukları ilk fırsatta kaza etmeye çalışırlar. Kaza da edemeyecek duruma düşerler ise söz gelimi artık oruç tutmalarına imkân vermeyen ve iyileşme ümidi olmayan bir hastalığa yakalanmak gibi durumlarda tutamadıkları her bir günlük oruç için bir fidye verirler.

Esma-ü’l-Hüsna:

Veliyy: Dost ve yardımcı demektir. Allah Teâlâ, sevdiği kullarının dostudur. Onlara yardım eder; sıkıntılarını, darlıklarını giderir; ferahlık verir. Dünya ve âhiret işlerinde başarıya ulaştırır. Mü’minlerin yardımcısı ve koruyucusudur. Allah’tan başka gerçek dost ve yardımcı yoktur.

Hamîd:“İyilik, güzellik ve erdemlilikle niteleyip övmek” anlamındaki hamd masdarından sıfat olup “övülen, övgüye lâyık bulunan”, ayrıca “öven” mânalarına gelir. Âlimlerin çoğu, esmâ-i hüsnâdan biri olarak hamîdin ilk anlamına öncelik vermiştir. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî, Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân’ının bir yerinde hamîdi “kendisine hiçbir yerginin yönelmediği varlık” (vr. 374b), bir başka yerinde de “dıştan bir sebep olmaksızın zâtıyla övgüye lâyık bulunan” diye tanımlamıştır; O’nun dışındaki herkes yine kendisinin lutfu ile övülmeye hak kazanır. Mâtürîdî kelimenin “öven” mânasına da gelebileceğini söyler. Şöyle ki: Allah insanların güzel fiil ve davranışlarını över ve kendilerini mükâfatlandırır. Aslında kulları bu fiillere muvaffak kılan yine kendisidir (Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân, vr. 789a). Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî ise hamîde “sıfatlarında ve fiillerinde övülen” (mahmûd) anlamını vermiştir (İbn Fûrek, s. 54). Hamîd ismine “öven” mânası verildiği takdirde Allah’ın bizzat kendisini övmesi de kelimenin muhtevası içinde düşünülebilir. Nitekim birçok âyette hamd Allah’ın zâtına izâfe edilmiştir. Bunun insanlara hamdetmeyi öğretme amacını taşıdığı kabul edilir.

Muhsî: “Saymak, miktarını bilmek; ezberleyip kavramak” anlamındaki ihsâ masdarından sıfat olan muhsî kelimesi “sayıp ayrıntılarıyla tesbit eden” demektir. Allah’a nisbet edildiğinde “gizli âşikâr her şeyi tek tek ve bütün ayrıntılarıyla bilen” mânasına gelir (İbnü’l-Esîr, en-Nihâye, “ḥṣy” md.; Lisânü’l-ʿArab, “ḥṣy” md.). Allah Teâlâ, sonsuz ilmi ile her şeyi kuşatmıştır. Her şeyi tek tek ve bütün ayrıntılarıyla bilendir. O’nun ilminden hiç bir şey hariç kalamaz. Bütün amellerin sayısını bilir, kıyâmet günü bunların hepsinin karşılığını verir. Hiç birini unutmaz ve atlamaz.

Ramazan Sözlüğü:

Akâid / Akide:

Akaid, “düğümlemek” mânasındaki akd kökünden türemiş bulunan akîde kelimesinin çoğuludur. Aynı kökten türetilen ve “iman” ile eş anlamlı olarak kullanılan i‘tikad ise “düğüm atmışçasına bağlanmak, bir şeye gönülden inanmak, gönülden benimsemek” demektir. Bu durumda akîde “gönülden bağlanılan şey” anlamına gelir; bir terim olarak da “inanılması zaruri olan ilke” (iman esası, mü’menün bih) diye tarif edilebilir. Buna göre akaid, “İslâm dininin temel kaideleri, inanılması zaruri hükümleri” mânasına gelir. Bu temel kaidelerden bahseden ilme de akaid ilmi denilmiştir.
Akîde kavramı melek akîdesi, âhiret akîdesi gibi belli bir inanç esası için kullanıldığı gibi belli bir mezhebin veya bir mezhebi temsil eden kişinin çeşitli iman esaslarıyla ilgili özel telakki ve anlayışını ifade etmek üzere de kullanılır; Mâtürîdî’nin sıfâtullah akîdesi, Mu‘tezile’nin kader akîdesi gibi. Ayrıca akîde iman konularını ihtiva eden bazı risâlelerin de adı olmuştur; el-ʿAḳīdetü’ṭ-Ṭaḥâviyye, el-ʿAḳīdetü’n-Niẓâmiyye gibi.