Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı ile Dünya Bankası arasında İklime ve Afete Dayanıklı Şehirler Projesi protokolü imzalandı.
Proje kapsamında Manisa, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş ve Tekirdağ illeri seçildi.
Manisa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından proje tanıtım toplantısı düzenlendi. Yunusemre Millet Çarşısında gerçekleşen toplantıya Şehzadeler Kaymakamı Cemal Hüsnü Çaykara, Turgutlu Belediye Başkanı Çetin Akın, Manisa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürü Melih Melik Kara, paydaşlar katıldı. Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Daire Başkanı Banu Behram Kuran proje hakkında bilgiler verdi. Projenin toplam kredi tutarı 330 milyon 500 Euro’dur. Tanıtım toplantısında dezavantajlı ve kırılgan grupların belirlenmesi için proje paydaşları ile bilgi alışverişi yapılması planlandı.
PROJE KONUSU:
Dünya Bankası finansmanı aracılığıyla yürütülmesi planlanan İklim ve Afetlere Dayanıklı Şehirler projesi ile Proje kapsamında belirlenen İstanbul, İzmir, Manisa, Kahramanmaraş ve Tekirdağ illerinde yer alan riskli binaların hak sahiplerine dayanıklı konutlar için uygun maliyetli finansmana erişimin sağlanması, sismik ve iklime dayanıklı kentsel altyapı ve hizmetlere erişimi artırmak hedefleniyor. Proje kapsamında; iklim değişikliğine, dayanıklı konutlara erişilebilirliğe, çeşitli risklere ve sürdürülebilirliğe yönelik unsurları içerecek şekilde kentsel dirençliliği artırmaya yönelik daha geniş, daha kapsamlı ve bütüncül bir çerçeve benimsendi.
Proje; Kentsel dirençlilik için koşulları sağlamak amacıyla kurumsal güçlendirme (Bileşen 1), Yenilikçi Dayanıklı Konut Finansmanı (Bileşen 2), Kentsel Dirençlilikte Belediye/Kamu Altyapı Yatırımları (Bileşen 3), Proje Yönetimi (Bileşen 4) ve Beklenmedik Acil Durum Müdahale Bileşeni (Bileşen 5) olmak üzere 5 bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenlerden Bileşen 3’ün uygulayıcı kurumu İLBANK’tır. Dünya Bankası yetkililerince 27 Eylül 2022’de onaylanan proje kapsamındaki Bakanlığımız uygulamaları için ayrılan kredi tutarı 330.5 milyon EUR olup Hazine ve Maliye Bakanlığı kredi anlaşmasını 30 Aralık 2022'de imzalandı.
Projede yaklaşık 32 bin kişi riskli konut binalarının yeniden inşası veya güçlendirilmesi için sağlanan kredilerden yararlanacaktır. Proje, deprem ve iklim tehlikelerine karşı kırılganlığı oldukça yüksek olan İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Manisa ve Tekirdağ illerinin kentsel alanları üzerinde odaklanacaktır. Bu iller aynı zamanda ülkenin 85 milyonluk nüfusunun kayda değer kısmının yaşadığı ve ülkenin ekonomik faaliyetinin büyük kısmının yoğunlaştığı en büyük kentsel alanlarını içermektedir.
PROJENİN AMACI:
Yalnızca afet riski altındaki alanlarının güvenli yapı ve alanlara dönüştürülmesi değil bu alanlar dışındaki riskli yapılarında dönüşümünü sağlayarak; sağlıklı, güvenli ve yaşanılabilir çevreler oluşturulması,
Kentsel dönüşüm uygulamaları yapılırken dünyaya zarar vermeden ve sahip olduğumuz kaynakların kısıtlı olduğu bilinci ile şehirleşme faaliyetlerini “sürdürülebilir” bir biçimde hayata geçirilmesi,
Riskli yapıların etkili ve etkin dönüşümünde ihtiyaç duyulan yeniden inşa maliyetlerinin karşılanmasında yüz yüze gelinen temel zorlukların ortadan kaldırılması,Çeşitli kriterlerle seçilen proje illerimiz İstanbul, İzmir, Manisa, Kahramanmaraş, Tekirdağ’da olası bir depreme ve iklim tehlikelerine karşı gerçekleştirilecek ve 10.000 konutu kapsaması beklenen kentsel dönüşümü, ülkemize ve dünyaya örnek teşkil etmesinin sağlanması. Kentsel dönüşümde, daha geniş bir tabana finansman erişimi sağlayarak (kırılgan gruplar gözetilerek), afetlere dayanıklı ve iklim değişikliğine dirençli bir yaşam alanı oluşturmak için vatandaşımıza her türlü desteğin verilmesi.
PROJENİN BİLEŞENLERİ:
Bileşen 1- Kentsel dirençlilik için koşulları sağlamak amacıyla kurumsal güçlendirme (6 milyon avro) Bileşen 1, Bakanlığa yeşil ve dayanıklı kentsel dönüşüm programları geliştirme, uygulama ve izleme kapasitesini güçlendirmesi için teknik yardım sağlayacak.
Bileşen 2- Dayanıklı konuta/işyerine erişimin genişletilmesi (317 milyon avro): Bileşen 2, Proje illerinde (İstanbul, İzmir, Manisa, Kahramanmaraş ve Tekirdağ) enerji verimliliği standartlarını dikkate alacak şekilde iklim ve afete dayanıklı konut/işyeri sağlamak amacıyla riskli yapı maliklerine konut yapım, işyeri yapım ve güçlendirme kredisi şeklinde finansman sağlayacaktır.
Bu bileşenin amacı, hassas grupların durumlarını da dikkate alarak konut/işyeri destek programlarının etkililiğini ve verimliliğini artırmaktır. Bu hedef doğrultusunda, özel şartlara sahip hak sahiplerine (hane geliri belirli bir eşiğin altında olanlar, yalnızca bir konuta sahip olanlar, hane halkı reisi kadın haneler, emekli vatandaşlar, engelli vatandaşların yaşadığı haneler, şehit aileleri, harp ve vazife malulleri ile dul ve yetimleri) ilave faiz oranı indirimi gibi farklılaştırılmış destek sağlanacak.
Bileşen 4a - Proje Yönetimi (7.5 milyon avro): Bileşen 4, satın alma, finansal yönetim, çevresel ve sosyal yönetim, şikâyet giderme mekanizması, izleme ve değerlendirme, raporlama, iletişim ve erişim faaliyetleri konularında projeyi uygulamak için gerekli olan danışman ve danışmanlık dışı hizmetler, mallar, eğitim ve işletme maliyetlerini finanse edecek.
Bileşen 5- Beklenmedik Acil Durum Müdahale Bileşeni (330.500.000 avro olan Proje bütçesinin tamamı kullanılabilir.): Bu bileşen, acil bir durumda müdahale uygulamalarını hayata geçirmek için bir mekanizma olarak tasarlanmıştır. Mutabık kalınan faaliyetlerden oluşan bir eylem planı hazırlanarak; acil durum anında müdahale, yeniden yapılanma ve iyileştirme çabalarının yürütülmesi ihtiyaç çerçevesindeki sağlanacak kredi ile desteklenecek.
6 Şubat 2023 tarihinde ülkemizde yaşanan deprem felaketi nedeniyle İklim ve Afetlere Dirençli Şehirler Projesi kapsamında tahsis edilen kredi tutarının tamamının Beklenmedik Acil Durum Müdahale Bileşeni kapsamına aktarılarak kullanılması yönünde Dünya Bankası ile görüşmeler yapılmış ve uygunluk alınmıştır. 330.5000.000 avro kaynağın depremden zarar gören illerde konteyner kent kurulması amacıyla harcanabilmesi için Bakanlığımız tarafından Acil Durum Eylem Planı hazırlanmıştır. Bu plan kapsamında; geçici yerleşim ve barınma bölgeleri oluşturmak için konteynerler, geçici tuvaletler, elektrik jeneratörleri, ısıtıcılar, mutfak eşyaları (ocak, tabak, bardak, çatal, kaşık, bıçak, tencere, tava, çaydanlık vb.), çekyatlar, aydınlatma, dolap, masa, sandalye ve ev tekstili ürünleri (yastık, yorgan, battaniye, nevresim, perde vb.) satın alınması öngörülmüş.
Dünya Bankası, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü), Hazine ve Maliye Bakanlığı arasında müzakereler tamamlanmış ve 9443 TR Nolu Kredi Anlaşması 30/12/2022 tarihinde imzalanmıştır. Kredi anlaşmasının imzalanmasını müteakip 120 günlük etkinlik süresi başlamış olup proje için oluşturulan web sitesinde (https://kentseldirenclilik.csb.gov.tr/
) proje kapsamında satın alınacak mal ve danışmanlık hizmetleri için ilanlar yayınlanmaya başlandı. Bileşen 2 kapsamında yapılacak harcamalar için ticari bankalar ile protokol imzalanması amacıyla hâlihazırda Ziraat Bankası A.Ş. ile görüşülmekte. Bakanlıkça taslak protokol hazırlanarak hem Dünya Bankası ve hem Ziraat Bankası’na sunulmuş olup mutabakat sağlanması amacıyla görüşmeler devam ediyor. İlaveten protokol imzalayan bankalarla entegre çalışılması için Bakanlığa ait web servis alt yapısının oluşturulması ve geliştirilmesine devam ediliyor.
Dünya Bankası ile yapılan görüşmelerde; Türkiye Cumhuriyeti tarafından talep edilmesi halinde, Proje kapsamında yer alamayan illerin de Projeye dâhil edilebileceği ve Dünya Bankasının ilave finansmanı ile Ülkemize fon sağlanabileceğinin belirtildiği hususunu; Coğrafi Kapsam: Proje kapsamında; Tekirdağ, Kahramanmaraş, Manisa, İzmir ve İstanbul olmak üzere beş belediye seçil. Proje, riskli binalar için konut güçlendirme ve yeniden inşasına yönelik kapsamlı bir yaklaşım geliştirmenin yanı sıra, beş katılımcı belediyede altyapı dayanıklılığı yatırımlarını geliştirmeye odaklanacak.
Proje Zaman Çizelgesi
Projenin zaman çizelgesine uygun bir şekilde hazırlanması ve Dünya Bankasının onayına sunulması gerekiyor. Proje hazırlığı için zaman çizelgesi aşağıda belirtildiği şekilde planlandı. Projenin hazırlık sürecinin tamamlanması: Haziran 2022, Onaya Sunulması: Ekim 2022, İmzalama- Onay: Aralık 2022, Uygulamaya başlama: Mayıs 2023. Projedeki en yüksek bütçeye sahip Bileşen 2, hak sahiplerinin talepleri doğrultusunda, enerji verimliliği standartlarını dikkate alacak şekilde riskli yapılarının yeniden inşası/güçlendirmesi için ticari bankalar aracılığıyla mevcut piyasa koşullarının altında kredi sağlayarak Proje pilot illerde iklim ve afete dayanıklı konutlar/işyerleri için destek sağlayacak.
Proje kapsamında Dünya Bankası gereklilikleri doğrultusunda müteahhit seçimine ilişkin kriterler geliştirilmiş olup, hak sahipleri Bakanlıkça mali, mesleki ve teknik yeterlilikleri esas alınarak sınıflandırmaya tabi tutulan müteahhitlerden biri ile anlaşmasının akabinde Bakanlık ile protokol imzalayan bankaya başvuruda bulunabilecek.
Dünya Bankası, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile kamu ve özel sektör ticari bankalar ile yapılan görüşmeler neticesinde fon akış süreci belirlendi. Hak sahiplerine finansman desteği sürecinin yürütülmesi ile ilgili Bankalar ile düzenlenecek protokol taslağı hazırlanarak Dünya Bankası, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve görüşülen banklara ile paylaşılmış olup güncellemeler ve değerlendirmeler devam ediyor.
